Zımba bir kolon gibi ana silindir gücünü biyete aktaran elemandır. Büyük bir yük altında eğilmeden ve çatlamadan çalışmak zorunda olan zımba presin boyutuna ve çalışılan uygulamaya göre 120 kg/mm² ye kadar basınç gücü basınç gücünü yüklenmelidir. Bu yüzden çalışma sırasında merkezlenmesi düzgün yapılmalıdır.
Materyal
AISI H13(1.2344) zımbada en çok kullanılan sıcak iş takım çeliğidir. Bu çelik ısıl işlem uygulanarak Rockwell C45-50 sertliğine ulaştırılır. Bu sertliğin korunması çalışma sıcaklığının sabitliğine ve iç gerilmelerden sakınılmasına bağlıdır.
Ön Isıtma
Zımba kullanılmadan önce ısıtılmalıdır. Isıtma yavaşça uygun bir fırında 150ºC ye kadar yapılmalıdır. Asla direkt aleve tabi tutulmamalıdır. Termal şok ve hızlı sıcaklık değişimi zımbada çatlamalara neden olur. Düzenli ve sürekli çalışmayan preslerde basım takımları soğur ve ani ısıtmalara tabi tutulmaları rastlanan bir hatadır. Bu durumlarda en yaygın ısıtma yöntemi ısıtılmış kovan içerisinde zımbanın uygun sıcaklığa kadar bekletilmesidir.
Merkezlenme
Zımba kesintili veya sürekli olarak yüksek basınç yükleri altında çalışmak zorundadır. Bu yüzden çalışma süresince merkezlenmenin düzgün olması şarttır. Merkezlenme ayarı haftalık olarak kontrol edilmelidir.
Basım
Zımba tarafından yüksek basınç uygulandığı için basımın düzgün bir şekilde uygulanması şarttır. Dengesiz bir basım zımbada çatlamalara ve eğilmelere sebep olabilir. Merkez kayması gibi durumlar ciddi problemlere yol açabilir muhtemel sebepleri ise; düzgün olmayan montaj, biçimi bozuk baskı plakası, yanlış hizalanmış pres, sıkışan araiş (kovanın kaymasına sebep olur) ve düzgün kesilmeyen biyet. Bu sebeplerin oluşmaması için elden gelen dikkat gösterilmeli ve katastrofik kırılmalar engellenmeli. Aksi takdirde sonuç olarak prese zarar verilebilir, üretimde zaman kaybı olur ve daha kötüsü yaralanmalara sebep olabilir.
Çatlama
Zamanla zımbanın ön kısmında baskı sonucu yana doğru genişleme olabilir. Genişleme ve geri toplama 1/20 oranında olması olağan karşılanır. Bu konsantrik hareket ciddi çatlamalara engel olabilir. Tekrarlı basım sırasında dummy block ile temas zımbanın yüzeyinde sertleşmelere sebep olur ve sonuç olarak ince çatlaklar oluşabilir. Eğer kontrol edilmez ise bu çatlaklar zımba gövdesine kadar ilerleyebilir. Böyle durumlarda zımba Damatool’a gönderilmeli, ultrasonik test ile incelenmeli ve gerekirse zımbanın bu kısmı tornalayıp dummy block ve zımba arasına adaptör yerleştirilmelidir.
Gerilimin Giderilmesi
Zımba da oluşan stresin düzenli olarak giderilmesi gerekmektedir. Stres presin büyüklüğü ve basım adetine göre değişmektedir.
Stres Giderilme Sıklıkları
|
Basınç (Kg/mm²) |
Basım (Adet) |
|
|
120-140 |
20,000-30,000 |
|
|
110-120 |
30,000-40,000 |
|
|
90-110 |
40,000-50,000 |
|
|
70-90 |
50,000-60,000 |
|
|
70< |
100000 |
|
Çizimler
Pres takımlarının Detaylı çizimleri ve özellikleri özenle dosyalanmalıdır ve düzenli olarak güncellenmelidir. Çizimler yedek parça ve yenileme üretimlerinde gerekli olacaktır. Bu çizimler her pres için özeldir.
Yedekleme
Yedek zımbalar elinize ulaşır ulaşmaz incelemelisiniz. Asla kullanım anı gelene kadar erteleme yapmayın. Zımbalar kuru bir yerde ve oda sıcaklığında muhafaza edilmelidir.
Bakım önerileri